Μία από τις μνήμες που οι περισσότεροι μπορούμε να ανακαλέσουμε από τα παιδικά μας χρόνια, είναι η φωνή της μαμάς ή της γιαγιάς όταν παρακολουθούσαμε τηλεόραση από κοντινή απόσταση: “Μην κολλάς τα μάτια σου στην τηλεόραση!” και στη συνέχεια μια λίστα με όλες τις βλάβες που θα μπορούσαν να προκληθούν στην όρασή μας από την οθόνη.
Εδώ και αρκετά χρόνια, οι ώρες που περνά κανείς με το βλέμμα αφοσιωμένο σε κάποια οθόνη έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, και δεν περιορίζονται μόνο στην οθόνη της τηλεόραση; Υπολογιστές και smartphones κατέχουν την μερίδα του λέοντος, καθώς χρησιμοποιούνται όχι μόνο στην εργασία, αλλά και για διασκέδαση, και μάλιστα από πολύ νωρίς. Έρευνες αναφέρουν ότι στην Ευρώπη, ποσοστό που αγγίζει το 46% σε παιδιά 9 έως 16 ετών, διαθέτουν smartphone.
Πολύς λόγος γίνεται για το μπλε φως που εκπέμπουν οι ψηφιακές συσκευές, καθώς και για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στην όραση αυτών τις χρησιμοποιούν. Το μπλε, γνωστό και ως “ιώδες”, φως, ανήκει στο ορατό φάσμα φωτός, διαθέτοντας μικρό μήκος κύματος και μεγάλη ενέργεια. Οι οθόνες δεν είναι η μοναδική πηγή του. Αντιθέτως, το δεχόμαστε σε αφθονία από το φως του ήλιου. Εκτός από τις φυσικές πηγές και τις ψηφιακές συσκευές, μπλε φως εκπέμπουν οι λάμπες φθορίου, οι λάμπες led και αλογόνου κλπ.
Μετά από πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών μπορεί να παρατηρηθεί ξηρότητα στα μάτια, αίσθηση κούρασης και καταπόνησης, πονοκέφαλος, ακόμα και θολή όραση.
Το μπλε φως έχει κατηγορηθεί για την πρόκληση βλαβών στην όραση, όπως για παράδειγμα για τη ραγδαία αύξηση της μυωπίας, καθώς και για την εμφάνιση όλο και περισσότερων περιστατικών καταρράκτη και εκφύλισης ωχράς κηλίδας σε νεότερες ηλικίες.
Αν και επιστημονικά δεν έχουν αποδειχθεί αυτές οι κατηγορίες για πρόκληση μόνιμων βλαβών στην όραση , ενώ επίσης δεν έχουν περάσει αρκετά χρόνια κατά τα οποία δεχόμαστε τεχνητό μπλε φως προκειμένου να μελετηθούν οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του στην όραση, θεωρείται ότι το είναι πιο ισχυρό από το υπόλοιπο ορατό φάσμα φωτός, και μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον αμφιβληστροειδή. Τα μάτια δεν είναι ιδιαίτερα ικανά στο να προστατεύονται από το μπλε φως, ιδιαιτέρως στην παιδική ηλικία, καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η ανάπτυξή τους, με αποτέλεσμα να είναι ακόμα πιο ευάλωτα. Επίσης, ιδιαίτερη προστασία χρειάζονται όσοι έχουν υποβληθεί σε επέμβαση καταρράκτη. Για το λόγο αυτό, πρέπει να προστατευόμαστε από το έντονο φως του ήλιου φορώντας γυαλιά ηλίου που πληρούν όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές, ενώ υπάρχουν και γυαλιά οράσεως με φίλτρα που μπλοκάρουν το μπλε φως που εκπέμπεται από τις οθόνες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το μπλε φως είναι αυτό που ρυθμίζει τον κιρκάδιο ρυθμό μας, δηλαδή το βιολογικό μας ρολόι. Την ημέρα, μας κρατά σε εγρήγορση. Όταν, όμως, το δεχόμαστε σε όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας, τότε το βιολογικό ρολόι διαταράσσεται, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται δυσκολίες στον ύπνο, κούραση, και γενικότερα επιπτώσεις στην ευεξία και στην ποιότητα ζωής μας. Επομένως, καλό είναι να αποφεύγεται η χρήση ψηφιακών συσκευών κατά τις βραδινές ώρες και να γίνεται χρήση των ρυθμίσεων για την προσαρμογή της φωτεινότητας που διαθέτουν οι περισσότερες.
Αν και, τελικά, η παραίνεση των μαμάδων να μην “κολλάμε” στην τηλεόραση έκρυβε μια δόση υπερβολής, δε σημαίνει πως το να εστιάζουμε σε οθόνες για μεγάλα χρονικά διαστήματα δεν μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, έστω και περαστικά. Αντιθέτως, και κυρίως λόγω του ότι εστιάζοντας στην οθόνη μειώνεται ο βλεφαρισμός των ματιών, μπορεί να προκληθούν τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν (ξηροφθαλμία, πονοκέφαλος κλπ), τα οποία μπορεί να είναι περαστικά, αλλά έντονα. Για το λόγο αυτό, όταν περνάμε μεγάλα διαστήματα μπροστά σε οθόνες, επιβάλλονται τα διαλείμματα σε τακτά χρονικά διαστήματα, προκειμένου να ξεκουραστούν τα μάτια.